Als cultureel ondernemer kom je er niet door in je atelier of achter je laptop te blijven zitten. Het loont om naar buiten te treden, mensen te leren kennen en samen te werken. Met lokale of internationale partners. Slim zakendoen is jezelf indekken. Wat kun je bijvoorbeeld doen om het auteursrecht op jouw werk tijdens een samenwerking te beschermen?
- Geschreven door Yvonne Vetjens
Auteursrecht – de context
Eerder verscheen op Mestmag.nl het artikel ‘Een inleiding in Auteursrecht’. Waarin te lezen valt dat Auteursrecht wordt gedefinieerd als: “Het auteursrecht is het uitsluitend recht van de maker van een werk van letterkunde, wetenschap of kunst, of van diens rechtverkrijgenden, om dit openbaar te maken en te verveelvoudigen, behoudens de beperkingen, bij de wet gesteld.” In eenvoudigere bewoordingen: het recht dat je als maker op je werk hebt. Copyright is de Engelse term voor auteursrecht. Het auteursrecht is in Nederland vastgelegd in de Auteurswet van 1912. De Auteurswet is voor een gedeelte gestoeld op de Berner Conventie van 1886. Dit internationale verdrag is opgesteld om auteursrecht internationaal te beschermen. Andere belangrijke internationale verdragen betreffende het auteursrecht zijn het TRIPS-verdrag (Trade Related Aspects of Intellectual Property Rights) opgesteld door de Wereldhandelsorganisatie in 1994 en de Universele Auteursrecht Conventie van 1952.
De grens over
Je ontkomt niet aan internationaal recht als je de grens over gaat. Het internationale recht is een mozaïek van verdragen, wetten en regels. Waarbij internationaal recht altijd prevaleert boven het nationale recht. Het internationale recht is opgesteld om het de maker zo makkelijk mogelijk te maken om het auteursrecht in meerdere landen te beschermen. De nationale wetten in verschillende landen kunnen echter nog steeds van elkaar afwijken. Houd er dus rekening mee dat wat in Nederland geldt op het gebied van auteursrecht niet automatisch ook in andere landen geldt en andersom.
Bespreek auteursrecht
In het geval je niets besluit te regelen op het gebied van auteursrecht, is de wettelijke regeling van toepassing. Welke wet dat is, is afhankelijk van de omstandigheden. Ga je bijvoorbeeld met een Franse partner samenwerken, dan zijn de Nederlandse en Franse wet, alsook internationale verdragen van belang. Dit zorgt voor een onzekere en diffuse situatie. Het is daarom verstandig om in een contract vast te leggen dat, om bij bovenstaand voorbeeld te blijven, je bijvoorbeeld alleen het Nederlandse recht van toepassing laat zijn en dat alleen de Nederlandse rechter bevoegd is om uitspraken te doen. Een contract is de voor de hand liggende oplossing om duidelijkheid te scheppen over de van toepassing zijnde regels. Het sluit echter niet uit dat er soms toch nog regels van toepassing zijn waar het contract geen invloed op heeft.
Denk vooruit
Je kan jezelf indekken tegen veranderende situaties. Zo is het mogelijk een overeenkomst te sluiten die dient om onzekerheid daarover te voorkomen. Je spreekt dan bijvoorbeeld af dat de oorspronkelijke afspraken over het auteursrecht blijven bestaan, ook als de huidige situatie afwijkt van de situatie zoals die was toen de afspraken werden gemaakt. Daarnaast is het mogelijk om af te spreken dat de auteursrechten aan één entiteit toekomen. Hiervoor kun je eventueel een aparte rechtspersoon oprichten. Want auteursrecht kan aan zowel natuurlijke personen, als rechtspersonen, bijvoorbeeld een stichting of BV, toekomen. Een alternatief is dat het auteursrecht bij de personen blijft tot wie het oorspronkelijk ook behoorde. Dit soort constructies heeft als voordeel dat auteursrecht al geregeld is, mochten partners uit elkaar gaan. Gezamenlijk auteursrecht kan natuurlijk ook, maar kan voor problemen zorgen als de wegen scheiden.
Leg het vast
Zorg dat je duidelijke afspraken maakt en leg alles vast. Bij voorkeur in een overeenkomst, zodat het gedegen gedocumenteerd is. Van een overeenkomst is overigens al sprake door een e-mail te sturen met daarin de afspraken, op voorwaarde dat de ander een akkoord terugstuurt. Zo zijn de afspraken geborgd en mocht er onenigheid ontstaan, kan er altijd teruggegrepen worden op de overeenkomst. Heb je nog specifieke vragen, dan hebben we een gratis spreekuur voor zelfstandige cultureel ondernemers.
Yvonne Vetjens
juridisch medewerker bij Dohmen advocaten, zzp'er in de culturele sector
