De innovatieve bibliotheken van Brabant

~

In MEST#4 stelde Mijke Pol de vraag of de bibliotheek nog bestaat. Ze schreef: 'De bibliotheek kan een belangwekkende rol in onze samenleving blijven vervullen. Als betekenisgever en als ontmoetingsplek. Maar dan moet de knop wel drastisch om.' Bijke Aarts werkt bij Bibliotheek Midden-Brabant. Ze signaleerde enige tijd geleden dat het landelijke sectorinstituut de bibliotheken in Brabant juist roemt om hun innovatieve projecten. Hoe zit dat? Is de knop misschien al verder om dan we dachten? Bijke Aarts aan het woord.

Geschreven door Bijke Aarts

~

Weken voordat Matthijs van Nieuwkerk in DWDD een dodenrit maakte in de achtbaan met de Oculus Rift, konden bezoekers van het Digilab in de Bibliotheek Tilburg Centrum deze nieuwe virtual reality bril al uitproberen. Het Digilab staat midden in de Bibliotheek en trekt dagelijks vele tientallen bezoekers, al is het alleen omdat je er de 3D printer mag uitproberen, de eyecatcher van het lab. Brabantse bibliotheken zijn het meest innovatief van Nederland. Tenminste, dat lijkt zo als je de inventarisatie leest die Edwin Mijnsbergen in opdracht van SIOB maakte van innovatieve projecten en concepten in Nederlandse bibliotheken. Mijnsbergen formuleert het overigens iets voorzichter: 'Met name in de provincie Noord-Brabant lijkt men veel initiatieven op het gebied van bibliotheekvernieuwing te ontplooien.'

~

Is dat nu echt zo? Heeft Brabant iets dat andere provincies niet hebben? En wat is dat: lef, fantasieÉeen immense hoeveelheid tijd? Volgens Jeroen van Beijnen, adviseur ICT en projectleider bij Cubiss zijn er twee factoren die veroorzaken dat Brabant naar voren komt als de meest innovatieve provincie: transparantie en samenwerking. Dat zijn volgens hem onze 'unique selling points'. We delen veel ideeën, ook als ze nog in de conceptfase zijn. Het gaat dus om het hele proces, niet alleen om het eindresultaat. We gunnen iedereen een kijkje in onze keuken. 'Bovendien', zegt van Beijnen, 'zoeken we in Brabant steeds meer de samenwerking met andere organisaties op. Deels uit noodzaak, die is nu veel groter dan 10 jaar geleden. Maar we werken ook samen omdat het duidelijk is dat we elkaar kunnen versterken. Samen brengen we veel meer tot stand.'

Niet alleen linken

Een mooi voorbeeld hiervan is het project Brabantse collecties en content. De opdracht voor dit project is in het kort: relevante Brabantse content ontsluiten voor de Brabantse burger. Het gaat erom dat de gegevens van verschillende organisaties, zoals Erfgoed Brabant, heemkundekringen, archieven, musea en bibliotheken aan elkaar gelinkt worden, volgens het principe van Linked Open Data. Het gaat natuurlijk niet om het linken zelf, maar om wat je er allemaal mee kunt. Iemand die bijvoorbeeld een foto vindt in het archief van een museum, kan via die gelinkte data ontdekken wat en wie er allemaal zichtbaar zijn op die foto en tips krijgen over boeken of films over de tijd waarin de foto is gemaakt. Voor bibliotheken is dat laatste aspect -het plaatsen van informatie in een context- interessant.

~

Hackathon

Om aan meer toepassingen te komen voor de gelinkte Brabantse collecties, organiseert Cubiss dit najaar een Hackathon, waarin creatieve ontwikkelaars 24 uur de tijd krijgen om originele en interessante concepten te bedenken. Het winnende idee zal als eerste worden ontwikkeld.

Gratis apparatuur

Als ik kijk naar de Bibliotheek waar ik zelf werk- de Bibliotheek Midden-Brabant- zijn de kenmerkende transparantie en samenwerking misschien wel het best zichtbaar in het al eerder genoemde Digilab . Het lab - dat de bedoeling heeft de digitaal vaardigen en de digibeten met elkaar te verbinden en hen te laten experimenteren met nieuwe gadgets, hard- en software, kreeg bijna alle apparatuur gratis van een Tilburgs bedrijf. De bedoeling is dat in dit lab straks nieuwe producties ontstaan, ter plekke, en dat bezoekers het ontstaan hiervan ook kunnen volgen via het grote scherm dat de achterwand vormt. Kennisdeling is het doel.

Nog wat voorbeelden?

De Multitouch Table met Heritage browser staat nu in zes bibliotheken in Brabant.
Ondernemers en zzp-ers worden aan elkaar gekoppeld in denktanksessies zodat ze samen kunnen komen tot oplossingen voor bedrijfsvraagstukken.
De KennisCloud zorgt ervoor dat mensen op een gemakkelijke manier kennis kunnen delen.
De Lezers van Stavast in Oss vormen een nieuwerwetse leeskring op ouderwetse grondslagen.
En de pop-up Bibliotheek is een mobiele Bibliotheek die je overal kunt neerzetten. In juni staat de pop-up op Festival Mundial, waar de Bibliotheek bibliotherapiesessies zal verzorgen.

En zo kan ik nog wel een tijdje doorgaan...

~

Ik geloof dat het waar is dat we in Brabant veel experimenteren. Niet alle genoemde projecten zullen succesvol blijken. Er zullen mislukkingen zijn en stille doden. Wat de Bibliotheek over 10 jaar is, voorspellen deze ideen niet. En ik denk ook dat we ons enkele aanbevelingen die Mijnsbergen doet, ter harte kunnen nemen. Soms lijkt het onmogelijk om de grote omwenteling tot stand te brengen die nodig is. We hebben nog een lange weg te gaan. Het kan allemaal best wat sneller. We moeten meer nadenken over trends in de toekomst. Er is nog veel te winnen op het gebied van marketing. En hoe zit het met het cultureel ondernemerschap van de Bibliotheek? Maar tochÉdie samenwerking en dat experiment stemmen me vrolijk. Innovatie komt van het uitproberen, van het samen spelen en ontdekken. Als ik de uiteenlopende concepten bekijk, hebben ze één gemene deler: het geloof in de Bibliotheek als waardevolle organisatie voor de maatschappij. Dat geloof heb ik zelf ook. Ik roep iedereen op om nieuwe ideeën te blijven lanceren. Opdat we ergens heengaan waar we nooit eerder zijn geweest.

Je zou misschien denken dat de raket in vliegende vaart van het lanceerplatform schoot, maar dat was niet zo, integendeel, hij verhief zich de eerste meters heel langzaam; het vuur en de rook die hij uitspuugde, vormden een soort kussen waar hij even op leek te rusten voordat hij langzaam, bijna wankelend opsteeg met een enorm gedreun dat tot op kilometers afstand te horen was. Daarna steeg hij steeds sneller tot het net zo snel ging als je je had voorgesteld, en hij als een pijl of een bliksemschicht wegschoot door de kristalblauwe lucht.

Uit: Zoon van Karl Ove Knausgård

Zoiets.