Zoek bijvoorbeeld naar een activiteit of pagina

Het thema van mestmag.nl is deze maand ‘tijdloosheid’. Oude meesters blijven ook vandaag de dag nog een belangrijke inspiratiebron binnen de kunsten. Dat gebeurt op allerlei manieren, van subtiele verwijzing tot moderne kopie. Waarom blijven de oude meesters nu nog zo belangrijk? Wat kunnen we nu nog van ze leren? Jip Bierkens zoekt het uit.

- Geschreven door Jip Bierkens 

Begin vorig jaar was in Park Tilburg de expositie ‘Nothing but good’ te zien van kunstenaars René Korten, Reinoud van Vught en Michael de Kok. Sinds december 2012 werkt dit drietal aan een blog waarvoor ze kunstenaars uit binnen- en buitenland uitnodigen om een oudere (overleden) kunstenaar te noemen door wie zij zijn geïnspireerd. Volgens Irma van Bommel, kunsthistoricus en redactielid van brabantcultureel.nl, viel in de expositie niet alleen de diversiteit aan stijlen en disciplines op, maar zeker ook de diversiteit aan aspecten waardoor de hedendaagse kunstenaars gegrepen werden door het werk van een oudere kunstenaar. Zo gaven sommigen aan gefascineerd te zijn door de specifieke lichtinval van een werk of een bepaald ritme en regelmaat door de kunstenaar. Indrukwekkend waren volgens van Bommel vooral de blogs waarin kunstenaars uitgebreid de moeite namen om de manier te beschrijven waarop zij van een bepaald werk of kunstenaar onder indruk zijn geraakt: “Zo schreef Marena Seeling dat zij lang geleden in de Pinacoteca van Siena zo lang naar een schilderij van Ambrogio Lorenzetti heeft staan kijken dat een suppoost haar een stoel aanbood.”

Op dezelfde manier werd kunstenaar Caren van Herwaarden in het Prado van Madrid geraakt door een schilderij van Francesco de Zurbarán, van een lam met bijeengebonden poten. Hoewel ook de titel (‘Agnus Dei’) het al verraadt, ziet men direct dat het lam symbool staat voor het offer van Jezus Christus. In Park exposeerde zij met de aquarel ‘De Moeder’ van een paard met veulen. Hiermee verwees zij volgens van Bommel naar “de rol van moeders die hun kroost het liefst beschermen tegen allerlei onheil.”

"Schilderkunst is eeuwig. Alle goede kunst is eeuwig." Jasper Krabbé

De invloed die oude meesters gehad hebben op onze kunstgeschiedenis maakt dat zij ook tegenwoordig nog een grote bron van inspiratie vormen voor kunstenaars en kunstliefhebbers. “Schilderkunst is eeuwig. Alle goede kunst is eeuwig,” zei presentator en kunstenaar Jasper Krabbé hierover al in een interview in HP/De Tijd. Voor AVROTROS maakte hij het programma ‘Het geheim van de Meester’, waarin een team van topexperts de ultieme uitdaging aangaat: het reconstrueren van acht meest uiteenlopende Nederlandse meesterwerken.

Om ervoor te zorgen dat de reconstructie bijna niet van echt te onderscheiden is, doet het team uitgebreid onderzoek naar de leefwijzen, motieven en schildertechnieken van de kunstenaar. Zelfs authentieke verfsoorten, kreukjes in de verflagen en later opgelopen beschadigingen, worden in detail nagemaakt om het origineel zo goed mogelijk te evenaren. In dit proces valt steevast op dat het lang niet eenvoudig is om de meesterwerken exact te kopiëren, hoe realistisch of abstract het werk ook mag zijn. Met hun unieke stijl hebben de oude meesters in elk geval een onuitwisbare stempel gedrukt op de Nederlandse schilderkunst.

The Mother | Caren van Heerwaarden

Voor de Bredase fotografe Suzanne Jongmans vormen oude meesters een grote bron van inspiratie. Haar fotoportretten, die zichtbaar in het teken staan van de 15e, 16e en 17e eeuw, refereren aan de schilderijen van onder andere Rembrandt, Holbein de Jongere en Rogier van der Weyden. Met hedendaagse materialen als foam en schuimrubber ontwerpt ze kostuums die doen denken aan de verfijnde, zijdenzachte jurken uit de Gouden Eeuw. Hiermee weet Jongmans de kwetsbaarheid en fragiliteit te vangen die juist zo kenmerkend was voor de oude meesterwerken die ze nabootst.

Cutting Loose | Suzanne Jongmans

Niet alleen vanwege de besliste invloed die oude meesters op de kunstgeschiedenis hebben gehad, worden kunstenaars en kunstliefhebbers door hen geïnspireerd. Volgens Ernst H. Gombrich (1909-2001), kunsthistoricus en schrijver van het boek ‘Eeuwige Schoonheid’, helpen kunstenaars ons ook herinneringen op te halen aan personen, gebeurtenissen of portretten uit ons eigen leven. Ook onderwerpen waar we in eerste instantie niet per se iets mee hebben, oefenen volgens Gombrich dan ineens een grote invloed op ons uit: “Het is niet gemakkelijk deze vooropgezette meningen kwijt te raken, maar kunstenaars die daar het best in slagen scheppen dikwijls de meest treffende werken. Zij leren ons schoonheden in de natuur te zien waarvan wij het bestaan nooit hadden vermoed. Als we hen volgen en van hen leren, kan zelfs een blik uit ons eigen raam tot een opwindend avontuur worden.”

Daarnaast is het fascinerend dat ook vandaag de dag nog nieuwe bijzonderheden worden opgemerkt aan oude meesterwerken. Of we leren iets nieuws over de maker, waardoor een bepaald werk ineens een andere betekenis krijgt. Volgens Gombrich leidt juist deze relatie tussen kunstwerken en kunstenaars ertoe dat men nog altijd zo door hen geïnspireerd kan raken: “Wij beginnen een bijzonder gevoel te ontwikkelen voor de speciale harmonie die de verschillende generaties kunstenaars hebben geprobeerd te bereiken. Hoe meer ons gevoel voor een dergelijke harmonie zich verfijnt, des te meer wij zullen genieten en dat is per slot van rekening waar het op aankomt.”

Het zijn tenslotte grote meesters geweest die zich helemaal in deze werken hebben gegeven. Zij hebben er bloed, zweet en tranen voor geleden, en het minste dat zij toch wel van ons mogen vragen, is dat wij proberen te begrijpen wat hun bedoeling is geweest. (Ernst H. Gombrich, in Eeuwige Schoonheid).

Jip Bierkens

Freelance tekstschrijver, Online Marketeer

beeldende kunst

Onthulling 'Dirk Dobber' van Bobbi Cleij

Bobbi Cleij won De Kunstopdracht van Kunstloc Brabant. Haar ontwerp wordt 23 maart in Breda onthuld.

8 maart 2024
Onthulling 'Dirk Dobber' van Bobbi Cleij

Club Zien laat vmbo-leerlingen ‘aan’ gaan in Brabantse musea.

Club Zien laat alle vmbo-leerlingen in Brabant met educatief aanbod kennis maken met musea.

5 maart 2024
Club Zien laat vmbo-leerlingen ‘aan’ gaan in Brabantse musea.

TalentHub Brabant in beeld

De impact van talentontwikkeling in Brabant zichtbaar gemaakt

9 december 2023
TalentHub Brabant in beeld

Nieuwe projecten mét verbeeldingskracht in Van Gogh Nationaal Park

Kunstloc stimuleert deelnemers aan de Van Gogh Nationaal Park Academie om een kunstenaar in te zetten.

8 december 2023
Nieuwe projecten mét verbeeldingskracht in Van Gogh Nationaal Park

12 studenten ontwerpen buitenkunst voor Festival Kaapstad

ArtCoDe studenten werken bij Studio Public Space aan een kunstopdracht in de openbare ruimte.

7 december 2023
12 studenten ontwerpen buitenkunst voor Festival Kaapstad

TalentHub Brabant van start met nieuwe lichting talenten

60 Brabantse kunstenaars, muzikanten, designers en schrijvers en filmmakers zijn geselecteerd voor dit unieke ontwikkeltraject.

10 oktober 2023
TalentHub Brabant van start met nieuwe lichting talenten

Signalement: Drie Brabantse makers en de loop van hun carrières

In dit Signalement: het verloop van de carrières van drie Brabantse makers: kunstenaar José Heerkens, schrijver Minke Douwesz en ontwerper Zeynep Dag.

27 juni 2023
Signalement: Drie Brabantse makers en de loop van hun carrières

Kunstminnend West-Brabant zoekt aansluiting

Vier kunstenaars vertellen over hun mogelijkheden in de regio Bergen op Zoom.

13 juni 2023
Kunstminnend West-Brabant zoekt aansluiting

Ruimte voor cultuur in Breda

Een kunsthal zonder muren, oftewel een publieke ruimte voor kunst en cultuur in Breda: CrossArts. MEST sprak met drie initiatiefnemers.

23 mei 2023
Ruimte voor cultuur in Breda

TalentHub jump! zorgt voor ontmoeting, inzicht in eigen werkpraktijk en verbinding

Een netwerk vol samenwerkingspartners in de culturele sector.

9 mei 2023
TalentHub jump! zorgt voor ontmoeting, inzicht in eigen werkpraktijk en verbinding

Talentontwikkeling in Brabant: interactief mediakunstenaar Nino Basilashvili

Brabants talent Nino Basilashvili maakt nieuwe mediakunst. Hoe zet je dit werk in de markt? TalentHub Brabant hielp Nino hierbij.

4 april 2023
Talentontwikkeling in Brabant: interactief mediakunstenaar Nino Basilashvili

Reizende exposities op basisscholen

Basisschoolleerlingen reageren enthousiast op twee verschillende tentoonstellingen.

31 januari 2023
Reizende exposities op basisscholen

Urban sketching in Brabant: ‘Verbinding maken via tekenen’

Vier urban sketchers aan het woord over hun passie, ambacht én hobby.

3 januari 2023
Urban sketching in Brabant: ‘Verbinding maken via tekenen’

De kerk als inspirerend podium voor kunstenaars

In de expositie ‘Post-digital heritage’ onderzoeken verschillende kunstenaars de Grote Kerk Breda.

7 november 2022
De kerk als inspirerend podium voor kunstenaars

Grafisch ateliers: de humuslaag voor cultuur in Brabant

Er zijn drie grote grafische werkplaatsen in Brabant, wat gebeurt er precies binnen de muren van deze werkplaatsen?

25 oktober 2022
Grafisch ateliers: de humuslaag voor cultuur in Brabant

Ambacht & nieuwe technieken: Illustratie

Illustrator Mackenzie Fincham over haar digitale animatiewerk en illustrator Saman Dezai over zijn voornamelijk analoge werk. 

2 mei 2022
Ambacht & nieuwe technieken: Illustratie

Kunstenaars maken reizende exposities voor op scholen

Het traject (Je) Kunst in school geeft vier Brabantse makers de kans om reizende exposities te maken voor scholen. De makers aan het woord.

17 januari 2022
Kunstenaars maken reizende exposities voor op scholen

Wunderkammer eindelijk ontsloten

De expositie in de LocHal, bestaande uit drie kabinetten van Paul Bogaers, Ton de Gouw, en Wijnand van Lieshout, is nu te bezoeken.

1 juni 2021
Wunderkammer eindelijk ontsloten

Van verzameldrift naar kunst in rariteitenkabinetten: expo Wunderkammer in LocHal

Curieuze verzamelingen, kunstwerken én een mix daarvan; dat krijg je te zien in de expositie Wunderkammer: het magische object, te zien in de LocHal.

1 juni 2021
Van verzameldrift naar kunst in rariteitenkabinetten: expo Wunderkammer in LocHal

Evolutionaries toont sterke verbinding tussen kunst en wetenschap in MU

Directeur/curator Angelique Spaninks én kunstenaar Dasha Tsapenko delen hun visie op de expositie Evolutionaries in MU Hybrid Art House.

5 januari 2021
Evolutionaries toont sterke verbinding tussen kunst en wetenschap in MU

Crisis en cultureel ondernemerschap

Exposities worden afgelast en galeries sluiten hun deuren. Hoe ga je als kunstenaar te werk in tijden van crisis?

13 augustus 2020
Crisis en cultureel ondernemerschap

Afstuderen in tijden van corona: Wouter van der Giessen

Vanwege het coronavirus ziet afstuderen er dit jaar anders uit dan normaal. Hoe gaat dat er precies aan toe bij Brabantse academies in de kunsten?

22 juli 2020
Afstuderen in tijden van corona: Wouter van der Giessen

Verliefd op pigment

Slingerpad zwart, Mortelse oker en Boekels grijs. Diep in de bodem bevindt zich meer kleur dan je in eerste instantie verwacht.

3 maart 2020
Verliefd op pigment

“Geleidelijk aan kwam het besef dat ik het anders moest aanpakken”

Transformaties intrigeren Remy mateloos, en dat zie je dan ook terug in zijn werk. Wat zijn zijn eigen toekomstbeelden?

24 december 2019
“Geleidelijk aan kwam het besef dat ik het anders moest aanpakken”

Blog | Textiel en de Kunst

Textiele materialen en technieken worden eindelijk weer serieus genomen in de kunstwereld. In dit blog vraagt Atty Bax zich af hoe het komt dat textiel en kunst zo’n moeizame verhouding hebben.

5 december 2019
Blog | Textiel en de Kunst

'Een museum is geen ruimteschip'

Stedelijk Museum Breda lanceert aandacht voor de kunstenaar om de hoek. Liftoff! We have a liftoff.

3 september 2019
'Een museum is geen ruimteschip'

Nieuw Brabants talent over hun toekomstdromen: Jana Roovers

Voor Jana Roovers zijn haar beelden al sinds haar jeugd een manier om te communiceren met de buitenwereld.

22 augustus 2019
Nieuw Brabants talent over hun toekomstdromen: Jana Roovers

“Samen kijk je met meerdere ogen en dan zie je eigenlijk heel veel.”

Veel musea bieden rondleidingen voor de allerjongste bezoekers aan. Wij liepen mee met twee verschillende rondleidingen voor het basisonderwijs, en zagen wat het museumbezoek met de kinderen deed.

2 juli 2019
“Samen kijk je met meerdere ogen en dan zie je eigenlijk heel veel.”

Eeuwige schoonheid van oude meesters

Ook vandaag de dag blijven oude meesters een belangrijke inspiratiebron binnen de kunsten. Waarom blijven de oude meesters zo belangrijk?

15 februari 2019
Eeuwige schoonheid van oude meesters

Glow: Made in Eindhoven

Tegenwoordig kent Europa tientallen steden met een lichtfestival. In dit artikel wordt kort inzicht gegeven in de twee bekendste Nederlandse lichtfestivals, die ook internationaal hoge ogen gooien.

30 oktober 2018
Glow: Made in Eindhoven

Vijf manieren om naar kunst te kijken en jezelf te leren kennen

Er zijn verschillende redenen om naar kunst te kijken. In dit artikel beschrijven we vijf manieren waarop jezelf beter kunt leren kennen met kunst.

28 juni 2018
Vijf manieren om naar kunst te kijken en jezelf te leren kennen

Reflectie in Brabant: een rondreis langs spiegelende kunstwerken

Kunst zet aan tot overpeinzing, tot reflectie. Reflectie is dan ook een passend en uitdagend onderwerp om in beelden te vangen.

26 juni 2018
Reflectie in Brabant: een rondreis langs spiegelende kunstwerken

Kunstenaars en makers die kleuren proeven en geluiden zien

Synesthesie is een vermenging van de zintuigen. Waarbij bijvoorbeeld kleuren geproefd kunnen worden en geluiden gezien kunnen worden. Mestmag.nl werd nieuwsgierig en zocht uit welke bekende kunstenaars en makers er zijn met synesthesie en hoe dit hun werk heeft beïnvloed.

8 maart 2018
Kunstenaars en makers die kleuren proeven en geluiden zien

Tegen de stroom in

In de culturele sector zijn genoeg dwarsdenkers en friskijkers te vinden. Van die mensen bij wie je graag eens in hun hoofd zou willen kijken. Hoe komt het dat zij zaken zo anders zien en aanpakken? Wat ligt er ten grondslag aan deze dwarse manier van denken en kijken en wat levert het hen en de culturele sector op?

22 februari 2018
Tegen de stroom in

Drie generaties kunstenaars over het kunstenaarschap

Hoe gaan beeldende kunstenaars uit drie verschillende generaties om met hetzelfde thema? Mest ging in gesprek met Eva Räder, Henk Visch en Stijn Molenkamp.

14 november 2017
Drie generaties kunstenaars over het kunstenaarschap

“Er is een Tilburg vóór en een Tilburg nà Anish Kapoor”

Een zes meter hoge sculptuur van de wereldberoemde Anish Kapoor werd onthuld, ter ere van het 25-jarig jubileum van De Pont. Lees hoe dit ontstond.

19 september 2017
“Er is een Tilburg vóór en een Tilburg nà Anish Kapoor”

Tilburgse expertise in het Rijks

Een provinciaal museum en een groot landelijk museum gaan vijf jaar lang samenwerken.

13 juli 2017
Tilburgse expertise in het Rijks

Kunst verbindt de Randstad met het zuiden

Een provinciaal museum en een groot landelijk museum gaan vijf jaar lang samenwerken. Het TextielMuseum in Tilburg en het Rijksmuseum in Amsterdam tekenden hiervoor.

14 maart 2017
Kunst verbindt de Randstad met het zuiden

De traditionele kunstkaders voorbij

In samenwerking met Steven ten Thije en Diana Franssen (curatoren van het Van Abbemuseum in Eindhoven) is de basis gelegd voor een innovatief kunstproject tussen het kunstenaarsinitiatief en kunstmusea: Club Solo.

23 februari 2017
De traditionele kunstkaders voorbij

ekwc: een begrip onder kenners, een mythe voor publiek

Het Europees Keramisch Werkcentrum (EKWC) in Oisterwijk: een begrip onder kenners wereldwijd, een mythe voor het publiek.

3 november 2016
ekwc: een begrip onder kenners, een mythe voor publiek

Talentontwikkeling beeldende kunst: Jump!

Iris onderzoekt samen met een talent en een organisatie wat er aan talentontwikkeling wordt gedaan. Deze keer: beeldende kunst.

15 september 2016
Talentontwikkeling beeldende kunst: Jump!

Waarom De Pont zo'n goed museum is

Het gaat goed met museum De Pont. Al jaren. De waardering voor collectie en exposities is hoog, bij professionals en bezoekers, zowel nationaal als internationaal.

2 augustus 2016
Waarom De Pont zo'n goed museum is

Vrede 2.0: Een wereld zonder vluchtelingen

Voor de Tilburgse kunstenares Helena Klakocar ligt een ingrijpende ervaring ten grondslag aan haar kunstprojecten.

16 februari 2016
Vrede 2.0: Een wereld zonder vluchtelingen

Wie wil dat niet, een solo in 't verschiet?

Waar moet je als jong gediplomeerd kunstenaar op letten wanneer je gevraagd wordt voor deelname aan een expositie?

15 september 2015
Wie wil dat niet, een solo in 't verschiet?

De Pont: meer smoel aan de straat

Museum De Pont gaat verbouwen: het museum krijgt meer smoel aan de straat, en er komt een nieuwe vleugel en een groter café.

23 oktober 2014
De Pont: meer smoel aan de straat

Een hongerige vlucht voorwaarts

In dit artikel lichten we een uniek residentieprogramma uit: het artist in residence project van het Vincent van GoghHuis in Zundert.

8 september 2014
Een hongerige vlucht voorwaarts