Kunst en design kunnen helpen de wereld te verduurzamen. Met hun talent om verhalen goed over te brengen, mensen aan het denken te zetten en de ruimte te pakken om te experimenteren, zijn ontwerpers de uitgelezen personen om met nieuwe ideeën te komen voor een duurzamere wereld. Drie projecten in Brabant die laten zien hoe dat kan.
Geschreven door: Marel van Andel
Design kan een verhaal overbrengen
Op de Dutch Design Week afgelopen november was het al te zien: een levensgroot huis van Biobased Creations, volledig natuurlijk en hernieuwbaar gebouwd. “We hebben wel meer dan honderd verschillende biobased materialen gebruikt”, vertelt projectleider Diana van Bokhoven. “Zoals zeewier en blauwalg, maar ook paddenstoelen, bacteriën en kurk.”
Het project The Exploded View Beyond Building op de Dutch Design Week | Door: About.Today (foto links) en Erik Melander (foto rechts)
Erdoorheen lopen, het zien en het voelen
Met het huis wil Biobased Creations laten zien wat de mogelijkheden voor biobased bouwen zijn. “We zitten nu natuurlijk met een woningnood en een klimaatprobleem. En wij denken dat het gebruik van andere materialen een oplossing zou kunnen bieden. Wij kunnen als storytellers daar aan bijdragen door het te laten zien aan zowel bouwers als aan een breder publiek”, zegt Diana. “We zien de mogelijkheden bijvoorbeeld wel op beurzen, maar dan heb je van elk materiaal maar een kleine sample en dat zegt niet zo veel. Maar doordat wij er een heel huis van maken kun je erdoorheen lopen, het zien en het voelen. Dan begrijpen mensen het niet alleen in hun hoofd, maar voelen ze het ook in hun hart en buik. Dan kun je het een stap verder brengen, mensen komen het huis uit en vragen of ze zoiets kunnen kopen.”
Kunst kan bewust maken en aan het denken zetten
Ook kunstenaar Lobke Meekes hoopt gevoel los te maken en mensen aan het denken te zetten met haar kunstwerk, Eenwoud. “Bij mijn project komt er in Tilburg op Landpark Assisië een bos. “Eenwoud is een bos met daarin de nazaten van bomen die zijn aangedragen door mensen, omdat het een betekenis voor hen heeft, bijvoorbeeld omdat het herinnert aan een overleden familielid. Die verhalen worden in het bos ook verteld. Het is de bedoeling dat het Eenwoud duizend jaar groeit. In Nederland hebben we bomen van zo’n 500 jaar oud, ouder dan dat eigenlijk niet. Hier moeten bomen vaak wijken voor iets anders. Dit bos is dus een levend experiment om te onderzoeken of het ons nu zal lukken om de bomen tijd te geven om echt oud te worden.”
De kraamkamer van Eenwoud | Door: Jostijn Ligtvoet Fotografie
Kraamkamer
Op dit moment zijn de bomen nog maar net ontkiemd en staan ze in de kraamkamer, maar over de periode van duizend jaar zal het bos groeien en dus ook gaan veranderen. “Misschien gaan er vanzelf ook wel andere bomen en planten groeien”, zegt Lobke."Er ontstaan dan nieuwe vragen zoals: wie gaat dan bepalen wat er blijft en wat niet? Wie hoort er wel bij en wie niet."
Onderdeel van iets groter
Met Eenwoud wil de kunstenaar vooral dat mensen zullen voelen dat je onderdeel bent van iets dat groter is dan jezelf. “Als je door het bos loopt wil ik dat je voelt dat wij ook natuur zijn en dat alles wat je doet invloed heeft op anderen, ook op dieren en bomen. Een boom heeft een andere manier van groeien dan de mens. Het zou mooi zijn als we beter begrijpen hoe zij leven. Zodat we de boom niet meer zien als een ding, maar als iets wat leeft. Ik denk dat dat besef er misschien ook wel voor kan zorgen dan mensen anders met hun omgeving om zullen gaan.”
Designers kunnen experimenteren
Ook het design Van Hier van Marieke de Keijzer en haar team wil aanzetten tot reflectie. Ze deden mee aan de Design Challenge Onze Energie, Ons Landschap van Kunstloc Brabant en Staatsbosbeheer. “We kregen de vraag om een energieopwekkende geluidswal te ontwerpen voor langs de A67, bij de Strabrechtse Heide. Dit ontwerp zou daarna overal in Nederland toepasbaar moeten zijn”, vertelt Marieke de Keijzer. “Maar wij vonden dat we juist lokaal zouden moeten kijken wat passend is voor een gebied. De methode van het in beeld brengen en herwaarderen van lokale reststromen uit landschapsbeheer kan wel overal toegepast worden. Het eindresultaat zal altijd anders en gebiedseigen zijn.”
Tekeningen van het design Van Hier | Door: ontwerpteam Van Hier
Open houding
Volgens Marieke zijn ontwerpers de uitgekozen personen om met dit soort vraagstukken aan de slag te gaan. “Als ontwerper kun je de ruimte pakken om te experimenteren, bijvoorbeeld met nieuwe materialen. Zo kun je zoeken naar vernieuwing. Door een open houding, kun je op nieuwe dingen komen die anderen nog niet bedacht hadden.”
Sculpturen
Het team ging aan de slag met lokale producten. “Het verkeer langs de weg stoot veel uit wat zorgt voor een verrijking van het landschap, maar om het landschap te laten bestaan is er juist een verarming nodig. Daar wilden wij graag iets mee doen. Ons ontwerp bestaat uit een sculpturaal landschap van wanden van lokale materialen, zoals wol, slib en hout. Materialen die goed functioneren als filter voor geluid en fijnstof.”, zegt Marieke. “Hoe meer stikstof er wordt uitgestoten, hoe intensiever Staatsbosbeheer moet afplaggen om de hei te verschralen. Daardoor komt dan meer lokale oogst vrij, waardoor de sculptuur groter zou moeten worden. Zo worden mensen aan het denken gezet, als ze langs het sculptuur lopen of rijden.”
Meer informatie
Voor meer informatie over Biobased Creations kun je kijken op deze website.
Het bos Eenwoud is online al te doorlopen, ook is het mogelijk om nog bomen aan te dragen. Dat is hier te vinden.
Van Hier was een van de uitkomsten van de Design Challenge, alles over deze challenge is te lezen in dit artikel van Kunstloc Brabant.
Impulsgelden
Eenwoud is onderdeel van het kunstproject Common Ground op Landpark Assisië dat impulsgelden heeft gekregen.
Marel van Andel
Freelance redacteur
