Zoek bijvoorbeeld naar een activiteit of pagina

In 2050 moet de provincie Noord-Brabant energieneutraal zijn. Er komen windturbines, zonneparken en er zijn nog heel veel andere plannen. Maar de beste oplossing voor het volledig uitbannen van fossiele brandstoffen is een oplossing die we ons nu nog niet voor kunnen stellen. Hoe zien kunstenaars en ontwerpers het energielandschap van de toekomst? Mestmag sprak erover met vormgeefster Caro Agterberg en met bouwkunstenaar Eloi Koreman. 

- Geschreven door Iris van den Boezem

Windmolens die je zicht belemmeren, zonnepanelen zover het oog reikt - de energietransitie zorgt ervoor dat de omgeving waarin we leven, werken en ontspannen op korte termijn ingrijpend zal veranderen. Maar hoe houden we het leefbaar en prettig, terwijl we aan de andere kant maximaal putten uit natuurlijke energiebronnen? Met de prijsvraag Energy meets the Arts riep Kunstloc Brabant kunstenaars en ontwerpers op om hierover na te denken en met ideeën te komen. Uit ruim veertig inzendingen koos een jury twee winnaars: Eloi Koreman & Pierre Maas met hun Getijdenhuis en Caro & Peter Agterberg met DutchBlue. Hieronder lees je over hun ideeën voor het energielandschap van de toekomst.

 

(V.L.N.R.): ELOI KOREMAN, PIERRE MAAS, HENRI SWINKELS, CARO EN PETER AGTERBERG TIJDENS DE PRIJSUITREIKING VAN ENERGY MEETS THE ARTS

Getijdenhuis - Eloi Koreman

“Wist je dat slechts 5% van de woonhuizen zonnepanelen op het dak heeft?” Veel te weinig, als je het vormgever en bouwkunstenaar Eloi Koreman vraagt. Het liefst ziet hij in de nabije toekomst wijken vol met energie-opwekkende huizen verrijzen. Maar ja, hoe zorg je ervoor dat mensen daar ook in willen wonen? “Het idee dat er iets moet veranderen wordt steeds beter geaccepteerd. Maar het opwekken van energie blijft iets abstracts, een ver-van-mijn-bed show. De energietransitie betekent pas iets als je het zelf kunt voelen, aanraken,” denkt Koreman. Bij wijze van voorbeeld noemt hij de zonneboiler die op het dak van zijn huis staat. “Als ik onder een warme douche sta, voel ik zo direct die kracht van de zon op mijn huid,” vertelt hij. “Fantastisch is dat.

In plaats van zonnepanelen op een bestaande woning te plaatsen, bedachten Eloi Koreman en zijn compagnon architect Pierre Maas voor Energy meets the Arts een innovatief, geheel nieuw soort huis dat het opwekken van zonne- en windenergie als basisfunctie heeft. En misschien nog interessanter: het pand - dat met zwaartekracht energie kan opslaan en vrijgeven - laat zien hoeveel energie je opwekt, en hoeveel je weer verbruikt. “Het dak van ons huis - met daarop zonnepanelen en een windmolen - draait mee met de zon zodat je gedurende de dag maximale opbrengst hebt. Daarnaast kan het dak zelf omhoog en omlaag: hoe meer energie het huis opwekt, hoe hoger het dak komt te staan,” legt Koreman uit. 

MAQUETTE VAN HET GETIJDENHUIS

Zo zou het huis in de toekomst ook ingezet kunnen worden om mensen bewuster te maken van hun eigen energieverbruik. “Met ons huis laten we zien hoeveel energie je opwekt, maar ook hoeveel energie iets kost. Als je stroom gebruikt, omdat je de wasmachine aanzet bijvoorbeeld, dan zakt het dak weer.” Kunstloc Brabant begeleidt de ontwikkeling van het Getijdenhuis op afstand en denkt mee over hoe het huis straks in de markt kan worden gezet: waar vind je draagvlak, hoe betrek je derden (bijvoorbeeld energie- en woningcorporaties) bij de ontwikkeling van dit idee en op welke manier kan het huis worden ingezet voor educatie?

Uiteindelijk moet het ontwerp leiden tot een prototype voor een echt, bewoonbaar huis. Om dat te bereiken schakelen Maas en Koreman nu de hulp in van onder meer een constructeur en een elektrotechnicus. "Dit wordt een huis waar je echt in kunt wonen,"  zegt Koreman. "Een huis dat beweegt als de getijden. Zo maken we roerend onroerend goed. Wanneer je mensen zelf op deze manier hun energie laat opwekken, voelen en gebruiken, zorgt dat voor draagvlak en begrip,”meent hij. “Pas dan kunnen we echt iets veranderen.”

“Velden met duizenden zonnepanelen, die gaan er hoe dan ook komen,” zegt vormgeefster Caro Agterberg. “Maar waarom maken we daar niet gewoon iets moois van? Wat ik echt graag zou willen is dat we velden maken die zo prachtig zijn, dat iedereen het erover heeft.”

DUTCHBLUE

Hoe ze dat precies van plan is? Welnu: de gewone, traditionele zonnepanelen kun je volgens Agterberg heel mooi inzetten als pixels. Met die pixels maak je een beeltenis, een tekening. Kijk je er vanaf de grond naar, dan zie je nog niet zoveel, maar zo gauw je op een brug of een toren staat wordt het beeld zichtbaar. “Wat je dan ziet is niet een lelijke blauwe vlek in de natuur, maar een beeld dat een verhaal vertelt over de omgeving waarin je staat. Het vertelt je over de historie van een gebied, of over de lokale identiteit,” legt Caro uit. “De manier waarop we zonnepanelen integreren in het landschap moet gewoon echt stukken beter. En een gemeente of provincie doet er goed aan hier vanaf het begin bewoners van een plaats bij te betrekken,” vindt ze. “Zij moeten het veld omarmen, er trots op zijn.”

Samen met Kunstloc Brabant voert Caro op dit moment verkennende gesprekken met gemeenten om ‘DutchBlue’ te realiseren. “Een ontwerp hangt nu eenmaal nauw samen met het gebied waarvoor het gemaakt wordt. Dus door een plan te maken voor een bestaande plaats, kunnen we écht laten zien wat we bedoelen.” Dat proces is best spannend: “Zonnepanelen zijn niet bepaald sexy, maar als we onze ideeën presenteren zijn de betrokkenen meteen enthousiast. Erg mooi om dat nu al te merken.”

Caro stoort zich eraan dat in de energietransitie tot nu toe weinig ruimte is voor verbeelding, zegt ze. Dat ligt deels aan de kunstenaars en ontwerpers zelf, maar ook aan de overheid, aan ontwikkelaars en aan energiecoöperaties. “In Nederland zijn we zo goed in het neerzetten van sterke beelden. Zie bijvoorbeeld de molens van Kinderdijk. Ooit zijn ze geplaatst als nieuwe energiebron en kijk nu eens: toeristen vanuit de hele wereld komen erop af. Ik weet zeker dat we dat ook kunnen bereiken met zonnevelden. Stel je eens voor dat er selfies worden gemaakt met een ‘DutchBlue’ veld op de achtergrond of dat er ansichtkaarten van worden verstuurd, gewoon omdat mensen het zo bijzonder vinden. Dat zou toch prachtig zijn?”Dit artikel kwam mede tot stand dankzij onze partner Kunstloc Brabant.

Iris van den Boezem

Freelance redacteur en tekstschrijver

Duurzaamheid

Heldenmoed en verbeeldingskracht gezocht voor design challenge Henriëttewaard

In gesprek met Floris Alkemade, de juryvoorzitter van de design challenge.

20 februari 2024
Heldenmoed en verbeeldingskracht gezocht voor design challenge Henriëttewaard

Design Challenge: Ondersteboven van Water in de Henriëttewaard

Duik in de challenge en verbeeld de toekomst van water en erfgoed!  

10 januari 2024
Design Challenge: Ondersteboven van Water in de Henriëttewaard

KunstUnlocked Omgevingsvisie

Hoe maak je meer impact op klimaatvraagstukken met creatieve ontwerpkracht?

21 november 2023
KunstUnlocked Omgevingsvisie

Vier zakelijke leiders maken stappenplan verduurzamen culturele sector

Vier zakelijk leiders komen met tips over duurzaamheid tijdens de opleiding Leiderschap in Cultuur (LinC).

31 oktober 2023
Vier zakelijke leiders maken stappenplan verduurzamen culturele sector

Verminder je ecologische voetafdruk

Wil je jouw culturele organisatie verduurzamen? Met deze infographic kun je direct zien waar je kunt beginnen.

10 oktober 2023
Verminder je ecologische voetafdruk

Kunst en Klimaat

Klimaatvraagstukken vragen om een gezamenlijke aanpak waarbij creativiteit niet mag ontbreken. Hóe pak je dat aan?

22 september 2023
Kunst en Klimaat

Biobased bouwen: Materiaal van nu én de toekomst

De toekomst van de bouw: biobased materialen. Rik Maarsen, Klarenbeek & Dros en Jeroen Doorenweerd zetten in Brabant stappen in de goede richting.

16 januari 2023
Biobased bouwen: Materiaal van nu én de toekomst

Van restafval tot design met een verhaal

Drie makers vertellen over hun werk dat is gemaakt van restmateriaal, -afval of hergebruikte producten. Hoe gaan zij om met dit materiaal?

2 november 2022
Van restafval tot design met een verhaal

Blog | Bestemming onbekend

Charlotte Hopmans blogt over hoe we samen tot een duurzame toekomst kunnen komen.

19 oktober 2022
Blog | Bestemming onbekend

Hoe staat het met duurzaamheid op Brabantse festivals?

Duurzaamheid en de festivalbranche, tot voor kort hadden ze niet veel met elkaar gemeen, maar daar komt nu verandering in.

4 oktober 2022
Hoe staat het met duurzaamheid op Brabantse festivals?

Blog | Een nieuw klimaatverhaal

Elsa van Dam bepleit een nieuw klimaatverhaal met oog voor urgentie en verbondenheid tussen mens en natuur.

27 september 2022
Blog | Een nieuw klimaatverhaal

Vergroening van steden: creatieve makers zorgen voor bewustzijn en innovatie

Drie exposanten van de expositie STAD = NATUUR in de LocHal delen hun visie op stadsnatuur, vergroening en klimaatadaptatie.

15 september 2022
Vergroening van steden: creatieve makers zorgen voor bewustzijn en innovatie

Kunst & Klimaat, omdat het niet anders kan

Kunstloc Brabant bekijkt dit najaar de klimaatcrisis door de bril der verbeelding. Hoe kan kunst bijdragen aan het keren van de klimaatcrisis?

8 september 2022
Kunst & Klimaat, omdat het niet anders kan

Opinie: Een gezellige transitie in de berm

Paul Roncken, directeur van de Stichting NatuurCollege, schrijft over de natuur- en energietransitie en neemt drie ontwerpontdekkingen onder de loep.

8 maart 2022
Opinie: Een gezellige transitie in de berm

Goed voornemen: groener filmen

De filmsector kan en moet duurzamer, groener, bewuster. Een goed voornemen voor dit nieuwe jaar. Maar hoe dan?

27 januari 2022
Goed voornemen: groener filmen

Hoe kunst en design kunnen bijdragen aan een duurzamere wereld

Kunst en design kunnen helpen de wereld te verduurzamen. In gesprek met drie projecten in Brabant die laten zien hoe dat kan.

15 december 2021
Hoe kunst en design kunnen bijdragen aan een duurzamere wereld

Stemming: Cultuur en de klimaatcrisis: verduurzaming in de culturele sector

Hoe gaat de culturele sector om met klimaatverandering? Documentalist Ton van der Linden zet een aantal duurzame voorbeelden op een rij.

7 oktober 2021
Stemming: Cultuur en de klimaatcrisis: verduurzaming in de culturele sector

‘De kleding die je nu hebt, is het meest duurzaam’: drie modeontwerpers over duurzaamheid

Duurzame mode is steeds meer onderwerp van gesprek. Drie Brabantse modeontwerpers die duurzaam bezig zijn, aan het woord.

22 juni 2021
‘De kleding die je nu hebt, is het meest duurzaam’: drie modeontwerpers over duurzaamheid

De veranderende rol van de ontwerper in tijden van crisis

Over de verantwoordelijke rol van een ontwerper in de vormgeving en inbedding van (nieuwe) sociaalmaatschappelijke waarden.

27 november 2020
De veranderende rol van de ontwerper in tijden van crisis

Wandelend aan de toekomst werken: Vera Hofman maakt de wereld een stukje mooier

Dirigente, fluitiste en maker Vera Hofman wandelde in augustus tweehonderd kilometer door Noord-Brabant en Limburg, onder het mom van Walk & Talk.

26 november 2020
Wandelend aan de toekomst werken: Vera Hofman maakt de wereld een stukje mooier

Kunst en duurzaamheid: de perfecte combinatie voor Ecodorp Boekel

Voorzitter Ad Vlems over het Ecodorp, de rol van de Artist in Residence en kunstenaars bij het behalen van de Sustainable Development Goals (SDG’s).

5 november 2020
Kunst en duurzaamheid: de perfecte combinatie voor Ecodorp Boekel

Hoe verbeeldingskracht bijdraagt aan natuurinclusieve bouw

Vorige week vond het symposium ‘Heel Brabant ontwerpt natuurinclusief! Jij toch ook?’ plaats. MEST was erbij en ging in gesprek met de experts.

29 september 2020
Hoe verbeeldingskracht bijdraagt aan natuurinclusieve bouw

Trends in events in festivalprovincie Brabant

Duurzaamheid, inclusiviteit, technologie, purpose-driven en een totaalbeleving zijn de trends in onze snelgroeiende festivalprovincie.

6 februari 2020
Trends in events in festivalprovincie Brabant

Blog | Tend and befriend

Het is een drukke tijd. De rode draad bij al deze activiteiten was de zorg voor de samenleving en de wens om gezamenlijk oplossingen voor de grote maatschappelijke opgaven te ontwikkelen, to change the inevitable.

25 oktober 2019
Blog | Tend and befriend

“Kunstenaars verleiden je om écht iets met de energietransitie te doen.”

In 2050 moet de provincie Noord-Brabant volledig energieneutraal zijn. Hoe krijgen we dat voor elkaar?

22 oktober 2019
“Kunstenaars verleiden je om écht iets met de energietransitie te doen.”

Duurzaamheid in kunst en design: Beperkend én verrijkend

Kunstenaars laten zich al eeuwen inspireren door de natuur. Zo ook Hanneke de Leeuw, Angelique van der Valk en Willeke Klaassen.

8 oktober 2019
Duurzaamheid in kunst en design: Beperkend én verrijkend

Verleiding en verbeelding in de energietransitie

In 2050 moet de provincie Noord-Brabant energieneutraal zijn. Hoe zien kunstenaars en ontwerpers het energielandschap van de toekomst?

8 augustus 2018
Verleiding en verbeelding in de energietransitie

Maatschappelijke trends en de onmisbare blik van de kunstenaar

Sectoren bundelen hun krachten op zoek naar innovatieve oplossingen. Welke rol kan de kunstenaar spelen in deze vraagstukken?

26 oktober 2017
Maatschappelijke trends en de onmisbare blik van de kunstenaar

Earth Matters: De planeet als inspiratiebron

De textielindustrie is één van de meest vervuilende bedrijfstakken. Met de tentoonstelling Earth Matters brengt het TextielMuseum dit maatschappelijke thema onder de aandacht.

19 oktober 2017
Earth Matters: De planeet als inspiratiebron

Redden kunstenaars de wereld?

“Echte winst betekent niet alleen dat je nadenkt over geld verdienen, maar ook hoe je de planeet wilt achterlaten.” Hoe zet de cultuursector in op duurzaamheid?

13 oktober 2017
Redden kunstenaars de wereld?

Wereldwijde voorbeelden van sociale innovatie

Sociale innovatie is inmiddels een buzz woord in Brabant.

10 februari 2015
Wereldwijde voorbeelden van sociale innovatie