05 maart 2014
~
Ingezonden | Mestmag.nl vroeg Sandra Wagemakers te vertellen over haar promotieonderzoek naar de Brabantse identiteit. Ingezonden brieven ontvangen we overigens graag op redactie@mestmag.nl.
- Geschreven door Sandra Wagemakers
~
Roy Donders, Steven Brunswijk, Gers Pardoel en Sylvie Meis. Ze hebben gemeen dat ze uit Brabant komen, in zeker zin, maar toch zien we ze niet allemaal als Brabander. Zo wordt Gers Pardoel als Brabander gezien, omdat hij in Brabant is opgegroeid, maar ook als Rotterdammer, omdat hij in Rotterdam woonde toen hij bekend werd, en als Nijmegenaar, waar hij geboren is.
~
In mijn promotieonderzoek naar de Brabantse identiteit, dat uitgevoerd wordt in het kader van de Erfgoed Academie Brabant, onderzoek ik wat iemand nou Brabants maakt. Wanneer eigenen we iemand toe als een 'van ons'? De eerste aanwijzingen vond ik na het spreken met een aantal leerlingen van 13 tot en met 15 jaar van een multiculturele school in Tilburg. Bekende Nederlanders vormen plekken van betekenisgeving. Wie of wat een bekende Nederlanders is, wordt gevormd door een samenspel van hoe de bekende Brabander zich uit, hoe de media over hem of haar rapporteert, en hoe het publiek deze informatie interpreteert.
~
De aanspraak van mensen met een zachte 'G'
Het kenmerk der kenmerken: als je Brabants praat dan ben je Brabants. Praat je plat, dan ben je zeker Brabants want zoals in de woorden van mijn respondent Paul over de Braboneger 'zo'n accent heb je niet zomaar, dat komt ergens vandaan'. Het werkt natuurlijk ook andersom, als de Brabantse klanken afwezig zijn, ben je ook minder snel echt Brabants.
~
She's got the look
Nasih: Ze is meer een Amsterdammer, Amsterdamse, Rotterdamse, weet ik veel. Denk ik Isabel: Ja meer een popster, ja Bente: Popster, chic achtig, zo allemaal van
Brabanders zijn geen popsterren. Brabanders zien er 'normaal' uit, geen poespas, niet chic. Hoewel Brabanders wel gek gevonden worden (onlosmakelijk met carnaval verbonden), horen ze er in het dagelijkse leven toch gewoon normaal uit te zien. Hoewel Roy Donders het hier wellicht niet mee eens zal zijn, is dat het beeld dat deze jongeren schetsen.
~
Als Brabander ben ik geboren
In Brabant geboren worden, opgroeien, en willen blijven wonen, maakt iemand een Brabander. Enkele leerlingen geven dan ook aan dat ze Brabanders zijn omdat ze Brabant maar zelden uitkomen.
ja het is van als ik het niet zou zijn ik ben gewoon wel echt gewoon, echt wel een Brabander. Ik ben hier geboren, ik ja ik, ik kom ook niet zo vaak buiten Brabant als we dan iets doen, dan is er iets bijvoorbeeld van een sporttoernooi of gaan we ergens op vakantie maar ik ben wel gewoon vaak in Brabant enzo
~
Ik kom uit Brabant (kunde gij da zien?)
Daarnaast kan een artiest het expliciet laten weten aan de wereld, door bijvoorbeeld een liedje over Brabant te maken of het over 'wij Brabanders' te hebben. Hoewel de jongeren niet duidelijk kunnen zeggen wat Brabants gedrag precies is, zeggen ze wel dat een van hun medestudenten 'nog wel eens last van van die Brabantse trekjes'. Een andere leerling maakt Nederland juist graag belachelijk en daarom vinden de leerlingen dat hij geen Brabants gedrag vertoont. Verder hebben ze het natuurlijk over de Brabantse traditie van carnaval vieren, het drinken van bier en de mensen die minder gehaast zijn dan in de Randstad. Hierbij putten de leerlingen niet alleen uit hun eigen ervaringen maar ook uit wat ze horen van anderen of bijvoorbeeld uit het liedje van Guus Meeuwis.
~
Bij mij in de buurt
'Brabant' lijkt voor deze jongeren de betekenis te hebben van 'de plek waar ik leef'. Het referentiekader hoeft dan niet heel Brabant te zijn, en kan zelfs beperkt zijn tot hun eigen stad, Tilburg. Ze zijn zich er zeker van bewust dat Brabant meer is dan Tilburg, maar leerlingen uit de omliggende dorpen worden anders, minder Brabants, gevonden. Jongeren die uit een dorp komen, daarentegen, zullen allicht die leefomgeving juist als kenmerk van hun Brabantse identiteit zien.
~
Twee maal drie is vier
Deze verschillende elementen kun je natuurlijk niet simpel bij elkaar optellen om tot een maximale puntenscore te komen. Iedereen kan op zijn eigen manier Brabants zijn. Zelfs iemand die geen zachte G heeft en geen Carnaval viert kan zich 100% Brabants voelen. Als enkele leerlingen elkaar beoordelen, weten ze niet wie van hun drie het meest Brabants is en uiteindelijk zegt Isabel dan ook:
ik vind gewoon dat wij met z'n drieën, de een is meer Brabander in dit, en de ander is Brabants in dat, en de ander is weer meer Brabants in dat dus kunnen we niet gewoon die drie naast elkaar leggen.
De leerlingen vinden niet alle artiesten uit Brabant Brabantse artiesten. Hoewel New Kids als act duidelijk Brabants is ('hoor je aan het accent'), is het ook niet typisch Brabants 'omdat Rotterdammers ook zo asociaal kunnen praten enzo, niet alleen dat Brabanders dat doen'. Sterker nog het gebeurt 'vaker in Rotterdam dan in Brabant dus ja'. Hoewel ze wel in Brabant is geboren, zal Sylvie Meis niet als Brabants 'erfgoed' gezien worden, terwijl over 20 jaar die Tilburgse zanger met zijn lied over Brabant nog steeds als een van ons wordt omarmd. En jij, hoe Brabants ben jij? Ben jij iemand die in Brabant woont/woonde of ben jij een Brabander? En waarom dan?
Disclaimer: Alle namen van de respondenten zijn gefingeerd om hun privacy te garanderen.