“Echte winst betekent niet alleen dat je nadenkt over geld verdienen, maar ook hoe je de planeet wilt achterlaten.” Dit stelt Petra Hoogerwerf in haar nieuwe boek ‘Echte winst’. In dit artikel delen we hoe de kunst- en cultuursector inspeelt op de aandacht voor duurzaamheid.
- Geschreven door Jos Peters
“Ook in de kunst- en cultuursector ontstond de behoefte aan meer maatschappelijke betrokkenheid. Steeds meer vormgevers en kunstenaars willen niet alleen mooie dingen maken, maar denken ook na over hoe ze kunnen bijdragen aan een duurzamere samenleving”, aldus Huub Looze van AKV|St. Joost in Breda.
Duurzaam poppodium
Poppodium Gebouw-T in Bergen op Zoo, is een treffend voorbeeld van een culturele instelling die dit in de praktijk brengt. In West-Brabant zijn er verschillende bedrijven binnen de biobased economie die zich bezig houden met innovatie. Biobased materialen zijn materialen die gemaakt zijn van natuurlijke, groene grondstoffen in plaats van fossiele grondstoffen. Geïnspireerd door Gerlof Jorritsma, strategisch beleidsadviseur gemeente Bergen op Zoom, is Gebouw -T de creativiteit, inspiratie en verbeelding van de kunst- en cultuursector gaan verbinden met de biobased economie en wetenschap.
“Ik ben trots op onze samenwerking met lokale ondernemers op het gebied van energie en materiaalgebruik en de samenwerking met de opleiding AKV|St. Joost”, aldus Gert-Jan de Koster, bestuurder en zakelijk leider van Gebouw-T. Remco Faes ontwierp, als student op de AKV|St.Joost, een energiezuinige led-constructie voor Gebouw-T om bezoekers de weg te wijzen naar de grote zaal. Het ontwerp is gebaseerd op een onderdeel van het DNA van Bergen op Zoom, de ansjovis. “Het ontwerp wordt gemaakt van biobased plastic en is opgepakt door het Biopolyneer Applicatie Centrum, BAC, van Avans Hogeschool”, aldus Huub Looze. Het BAC richt zich op de ontwikkeling van bioplastics. Plastics gemaakt van natuurlijke grondstoffen, zoals maïs en suikerriet.
ontwerp van Remco Faes
Voortrekkersrol
Gebouw-T heeft de ambitie om een voortrekkersrol te pakken in het verduurzamen van de omgeving. Dat heeft tot een aantal interessante initiatieven geleid. Zo faciliteert Gebouw-T het Stadspodium in Bergen op Zoom. “Het Stadspodium is een platform waarmee zo veel mogelijk Bergenaren worden geïnspireerd tot duurzaam gedrag”, vertelt Gert-Jan. Ook was er gedurende een half jaar in het centrum van Bergen op Zoom een pop-up store voor biobased producten om mensen bewust te maken van het belang van duurzaamheid. Daarnaast heeft zeer recent een vastenavendbouwclub het plan opgepakt om een wagen te gaan bouwen van biobased materiaal. Het BAC levert de bouwmaterialen. Ook gaan een viertal bouwclubs een masterclass bij Huub Looze volgen en starten ze een winkel voor biobased materiaal. Daar kunnen kunstenaars dan ook weer van profiteren.
Kunstenaars en vormgevers
“Kunstenaars zijn enorm geïnteresseerd in het werken met biobased materialen, omdat het voor henzelf ook gezonder is”, legt Huub uit. Al wegen de voordelen van traditioneel materiaalgebruik vaak zwaarder. Veel kunstenaars ervaren het werken met biobased materialen ook als een beperking van hun vrijheid. “Daar schrokken ze wel van. Ze weten niet hoe ze ermee kunnen werken, waar ze het kunnen kopen”, aldus Huub. In zijn minor Arts & Nature wil hij bewerkstelligen, dat ontwerpers en autonome kunstenaars de bereidheid ontwikkelen met materiaal te experimenteren en nieuwsgierig worden naar de nieuwe mogelijkheden die nieuwe materialen geven.
Bio-kunstenaar Jalila Essaïda vormt daarop een uitzondering. Zij voelt de verantwoordelijkheid om de aarde verbeterd door te geven. Dat doet ze onder andere met Mestic, waarbij dierlijk mestafval direct wordt omgezet in nieuwe materialen als bio-textiel, -plastic en -papier. Landbouworganisatie ZLTO is een van haar partners. Met haar BioArt Laboratories Stichting heeft ze de ambitie om wereldwijd een bijdrage te leveren aan een nieuwe circulaire wereld.
Jalila Essaïda
Ayla Vlemmings, student AKV|St. Joost, heeft onderzoek gedaan naar het werken met natuurlijke materialen zoals tomatenplanten. Met haar ontwerpen wil ze mensen na laten denken over duurzaamheid. "De resultaten van mijn afstudeeronderzoek wil ik vooral ook delen met andere ontwerpers, zodat zij zien dat je ook slim kunt werken. Maak niet om te maken."
Duurzame inzetbaarheid van medewerkers
Duurzaamheid gaat ook over people en dus over duurzame inzetbaarheid van medewerkers in culturele organisaties. Organisaties maken dan werk van de gezondheid, betrokkenheid en ontwikkeling van hun medewerkers door meer ruimte te maken voor eigen verantwoordelijkheid en ideeën van medewerkers. Dat levert meer werkplezier, meer betrokkenheid, minder ziekteverzuim en hogere arbeidsproductiviteit op. Het Europees Sociaal Fonds, ESF, heeft voor het project ‘Duurzame inzetbaarheid vereist cultureel ondernemerschap’ een subsidie toegekend. Dit project loopt door tot en met september 2018 en wordt ontwikkeld door Cultuur+Ondernemen.
Redden kunstenaars de wereld?
Door het gebruik van biobased materiaal en door bewustzijn voor duurzaamheid te creëren, kan de kunst- en cultuursector een belangrijke bijdrage leveren aan het verduurzamen van de samenleving. Kunstenaars hebben de kracht om te emotioneren. Een kracht die je nergens anders kunt vinden. “Begin, deel het en het ontwikkelt zich verder”, enthousiasmeert Huub.
Jos Peters
Expert cultureel leiderschap
